ખોરાકમાં મીઠું શા માટે જરૂરી? (Why is salt necessary in food?)

 

રસોઈમાં વપરાતા મીઠાને તમે અવગણતા તો નથી?

        ખોરાકમાં સામાન્ય પ્રમાણ પરંતુ અત્યંત મહત્વતા ધરાવનાર પદાર્થ એટલે મીઠું. તેના વગર સ્વાદ જાણે રિસાય જાય. અન્ય મસાલાનો તોડ ચોક્કસ મળી જાય પણ એક વાર નખાઈ ગયેલા મીઠાના  પ્રમાણને ઓછો કરવો અગરો છે. તે પોતાના ગુણધર્મનું પાલન ચોક્કસ કરે છે. મીઠા વગરનું જીવન નહિ ચાલે પરંતુ ભોજનમાં વધુ મીઠું પણ નહિ ચાલે. મીઠું જીવન માટે જરૂરી છે, પણ તે મર્યાદિત માત્રામાં લેવું ખૂબ જરૂરી છે. મીઠાનો યોગ્ય ઉપયોગ શરીર માટે લાભદાયક છે, પણ વધારે માત્રામાં તે નુકસાનકારક બની શકે છે.

        રસોડામાં સામાન્ય રીતે જોવાતા મીઠાને વિજ્ઞાન કઈક અલગ રીતે જોવે છે. મીઠું સોડીયમ અને ક્લોરીન નામના બે તત્વોનું મિશ્રણ છે માટે મીઠાનું રસાયણિક નામ સોડીયમ ક્લોરાઈડ અને રસાયણિક સુત્ર  NaCI છે.સોડિયમ ક્લોરાઇડ  અને પોટેશિયમ, સજીવ શરીરમાં કોષોના સામાન્ય કાર્ય અને પ્રવાહીના યોગ્ય સમતોલન માટે જરૂરી છે. મીઠું સજીવ શરીરને નવાં પ્રવાહી લેવામાં અને મૂત્ર દ્વારા ખરાબ પ્રવાહીનો નિકાલ કરવામાં મદદ કરે છે. સાથે મીઠું બ્લડપ્રેશર જાળવવા,  ડિહાઇડ્રેશન રોકવા અને કિડનીને સ્વસ્થ રાખવા આવશ્યક છે. શરીરમાં મીઠાની માત્રા ખૂબ જ ઓછી હોય તો મગજ, હૃદય અને સ્નાયુના કોષો યોગ્ય કાર્ય કરી શકતા નથી. નસોને સંકેત પહોંચાડવામાં, પેશીઓના સંકોચન અને આરામમાં મદદ કરે છે. પાચનક્રિયામાં મદદરૂપ બને છે, ખાસ કરીને પાચક રસો માટે ઉપયોગી છે.

        શરીરમાં મીઠાની યોગ્ય માત્રા હોવી આવશ્યક છે. વધુ પડતું મીઠું આરોગ્ય સમસ્યાઓ લાવી શકે. વધુ પડતું મીઠું લેવાથી શરીરમાં સોજા આવી જાય છે તથા તેનાથી હાઇ બ્લડપ્રેશરનું કારણ પણ બને છે. હાઈ બ્લડપ્રેશરથી હૃદયરોગનો હુમલો (હાર્ટ ઍટેક) થવાની શક્યતા વધે છે. - થાઈરોઈડ ગ્રંથિ માટે આયોડિન જરૂરી છે. આયોડિનની ઉણપથી ગળફાડો (goiter) કે માનસિક વિકાસની સમસ્યાઓ થાય છે, ખાસ કરીને બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે.

         ભારતમાં "યુનિવર્સલ સોલ્ટ આયોડાઈઝેશન" કાર્યક્રમથી આયોડિનયુક્ત મીઠું સામાન્ય બનાવાયું છે. યુ.એસ.એ.માં હાઈ બ્લડપ્રેશર ધરાવતા આશરે ત્રીજા ભાગના લોકો મીઠા પ્રત્યે 'સંવેદનશીલ’ છે. એટલે જો તેઓ વધુ પડતું મીઠું ખાય તો તેમનું બ્લડપ્રેશર વધે છે.

 

આપણે કેટલી માત્રામાં મીઠું ખાવું જોઈએ?

        તમારે દરરોજ ૪ ગ્રામથી વધારે મીઠું (આશરે એક આખી ચમચી) અથવા ૨.૪ ગ્રામથી વધારે સોડિયમ ન લેવું જોઈએ પણ સામાન્ય રીતે પુખ્ત વયના લોકો રોજ ૧૦-૧૨ ગ્રામ મીઠું અથવા ૭-૮ ગ્રામ કે તેથી વધુ સોડિયમ લેતા હોય છે!!

આહારમાં મીઠું કેવી રીતે ઘટાડી શકાય?

જમતી વખતે આહારમાં મીઠું ન ઉમેરો. લોકો જેટલું સોડિયમ ખાય છે તેમાંથી ત્રીજાથી અડધા ભાગનું સોડિયમ જમતી તથા રાંધતી વખતે ઉમેરાય છે.

મીઠાને બદલે તમે બીજા મસાલા તથા સોડિયમરહિત વસ્તુઓ વાપરી શકો.

ખાતી તથા રાંધતી વખતે ખૂબ જ ઓછું અથવા નહિવત્ મીઠું લો. મીઠા સિવાય બીજા મસાલા વાપરો.

ખારી વસ્તુઓનો ત્યાગ કરો અને જો ખોરાકમાં મીઠાનું પ્રમાણ વધી જાય તો તેને દુર કરવા પરસેવો નીકળે તેવી કસરત કરો. પ્રશ્વેદમાં મીઠું શરીરની બહાર નીકળી જશે.

પેકેજીંગ વાળા નાસ્તા, હોટેલમાં સૂપ, સોસ, અથાણા વગેરેને લાંબો સમય સાચવવા મીઠાનો ઉપયોગ કરાય છે. મૃત વ્યક્તિના સબને લાંબા સમય સુધી સાચવી રાખવા માટે પણ ફીઝમાં મીઠાનો ઉપયોગ થાય છે.

મીઠું માત્ર અલગથી લેવાથી જ પ્રાપ્ત થતું નથી તે ખનીજ તત્વ છે એટલે કે જમીનમાંથી મળતો ક્ષાર જે પાણી સાથે ભળી વનસ્પતિઓ કે ફળોમાં પરિવહન કરતો હોય છે અને તે માધ્યમથી પણ આપણા શરીરમાં મીઠાનું પ્રમાણ જળવાઈ રહેતું હોય છે.

કેલા, સફરજન, ગાજર, અથાણું, લીલા શાકભાજી વગરેમાં મીઠાનું વત્તા ઓછા પ્રમાણમાં મીઠું હોય જ છે.

જીવન રસમય છે તેને સમરસ રાખવું જરૂરી છે.

                                                                                        જૈમિન જોષી.

 

સીપીઆર શું છે ? ( What is CPR?)

 

સીપીઆર શું છે ? What is CPR?

            વધતો જતો સ્ટ્રેસ અને અતિ વ્યસ્તતાના કારણે આપણે પોતાના શરીર અને તેની રચના વિશે  અજાગૃત થઇ ગયા છીએ.આ વ્યસ્ત લાઇફમાં આપણે પોતાના સ્વાસ્થ્યનું ધ્યાન રાખવાનું ના તો જ્ઞાન ધરાવીએ છીએ ના તો તેના માટે સમય ફાળવીએ છીએ. જેના પરિણામે માનવની આયુષ્ય રેખા ટૂંકી થઇ ગઈ છે અને શરીર બીમારીઓનું ઘર બની ગયું છે.મોટી ઉંમરે થતી બીમારીઓ હવે નાની ઉંમરમાં થવા લાગી છે. જેમાંથી એક છે હ્રદય હુમલો જેને આપણે Myocardial Infarction કહીએ છીએ.

    વર્તમાન સમયમાં નાના બાળકો તથા યુવાનોની અંદર heart attackનું પ્રમાણ વધી ગયું છે, ઉપરાંત તમે હવે cardiac arrest  વિષે પણ સાંભળ્યું હશે. યુવાન અને ઓછી ઉંમરના એકદમ ફિટ અને પોતાના શરીરનું ખુબ ધ્યાન રાખનાર લોકો પણ cardiac arrest  ના શિકાર બન્યા છે. સરકાર તેના માટે જાગૃતિ લાવી રહી છે અને તેના માટે શાળાઓ તથા મોટી મોટી કંપનીઓમાં તથા સરકારી કચેરીમાં સરકારી ડોક્ટર દ્વારા પ્રાથમિક સારવાર માટે (CPR) આપવાની તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે, તો સીધો સવાલ થાય કે what is CPR?

            કાર્ડિયોપલ્મોનરી રિસુસિટેશન (CPR) એ એક કટોકટીની સારવાર છે જે ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે કોઈનો શ્વાસ અથવા ધબકારા બંધ થઈ જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે કોઈને હાર્ટ એટેક આવે છે અથવા લગભગ બેહોશ થઈને ફસડાઈ પડે છે ત્યારે CPR જીવન બચાવવામાં મદદ કરી શકે છે.

    અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશન એ છાતી પર જોરથી અને ઝડપથી દબાણ કરીને CPR શરૂ કરવાની ભલામણ કરી છે. દબાણોને કમ્પ્રેશન કહેવામાં આવે છે. આ હાથથી CPR ભલામણ તાલીમ વિનાના લોકો અને પ્રથમ પ્રતિભાવ આપનારા બંને માટે છે.

સીપીઆર શું છે ? (કર્ડિયોપ્લ્મોનરી રીસસીટેશન):

            સીપીઆર એ “એકાએક હૃદય બંધ પડી જવાની ઘટના" દરમિયાન વ્યક્તિને આપવામાં આવતી તાત્કાલિક સારવાર છે. ડૉકટર, નર્સ અથવા પેરામેડિકલ વ્યક્તિ અને જો, યોગ્ય તાલીમ લીધેલી હોય તો કોઈપણ સામાન્ય વ્યક્તિ આ સારવાર આપી શકે છે. આ સારવાર આપવાથી ગંભીર વ્યક્તિને, આગળની સારવાર માટે કોઈ યોગ્ય હોસ્પિટલ સુધી પહોંચાડી શકાય છે. સીપીઆર કરવાથી વ્યક્તિને દવાખાના લઇ જવા સુધી જીવીત રહેવાની શક્યતા ખૂબ વધી જાય છે.

શું છે સીપીઆરનું મહત્ત્વ :

            સીપીઆર (હૃદય ઉપર મસાજ) આપવાથી હૃદય બંધ પડી ગયેલી વ્યક્તિના શરીરમાં લોહીનું પરિભ્રમણ ચાલુ રાખી શકાય છે. આમ થવાથી શરીરના મહત્વના અંગો જેવા કે મગજ, કીડની, લીવર, હૃદય વગેરેને લોહી મળતું રહે છે. આવી વ્યક્તિને જો તાત્કાલિક હૉસ્પિટલ પહોંચાડવામાં આવે તો, તેમની જિંદગી બચવાની શક્યતા ખૂબ વધી જાય છે.

સામાન્ય વ્યક્તિએ CPR શીખવું કેમ જરૂરી છે :

            હાર્ટ-એટેક, સ્ટ્રોક વગેરે જેવી ગંભીર બીમારી કોઇને પણ, ક્યારે પણ થઇ શકે છે. આવા ઘણાં દર્દીઓમાં હૃદય એકાએક બંધ પડી જાય છે. તબીબી મદદ/ઍમ્બ્યુલન્સ મળે ત્યાં સુધી દર્દીને કાડિયક મસાજ આપવો જરૂરી છે. જો કોઈ વ્યક્તિ આ સારવાર પધ્ધતિ શીખી હોય તો પોતાના પરિવાર/સમાજ/પડોશમાં કોઇને પણ મદદરૂપ થઈ શકે છે.

 

સીપીઆરની સારવાર કેવી રીતે આપવી :

·                             દર્દીને સપાટ અને નક્કર જગ્યા પર સુવડાવો. તમે CPR માં તાલીમ પામેલા નથી અથવા વ્યક્તિના મોં કે નાક પર તમારું મોં રાખવા માંગતા નથી, તો હાથથી CPR કરો. છાતીના મધ્યમાં એક મિનિટમાં 100 થી 120 વખત જોરથી અને ઝડપથી દબાણ કરો. તબીબી સહાય આવે ત્યાં સુધી આ કરો. બચાવ શ્વાસ આપવા માટે તમારે વ્યક્તિના મોં કે નાક પર તમારું મોં રાખવાની જરૂર નથી.જો 10 સેકન્ડમાં નાડી કે શ્વાસ ન આવે, તો છાતીમાં સંકોચન શરૂ કરો. 30 છાતીના સંકોચન સાથે CPR શરૂ કરો. પછી બે બચાવ શ્વાસ આપો. તબીબી સહાય આવે ત્યાં સુધી છાતીના સંકોચન અને બચાવ શ્વાસની આ પદ્ધતિ ચાલુ રાખો.

જો તમે અગાઉ CPR તાલીમ લીધી હોય પરંતુ તમને તમારી ક્ષમતાઓમાં વિશ્વાસ ન હોય, તો દર મિનિટે ફક્ત 100 થી 120 છાતીના સંકોચન કરો.

 

(ઉપરોક્ત સલાહ એવી પરિસ્થિતિઓમાં લાગુ પડે છે જેમાં પુખ્ત વયના લોકો, બાળકો અને શિશુઓને CPRની જરૂર હોય છે, પરંતુ નવજાત શિશુઓને નહીં. નવજાત શિશુઓ 4 અઠવાડિયા સુધીના બાળકો છે.)

 

CPR મગજ અને અન્ય અવયવોમાં ઓક્સિજન-સમૃદ્ધ રક્ત વહેતું રાખી શકે છે જ્યાં સુધી કટોકટીની તબીબી સારવાર હૃદયને ફરીથી ધબકારા શરૂ ન કરી શકે. જ્યારે હૃદય બંધ થઈ જાય છે, ત્યારે શરીરને ઓક્સિજન-સમૃદ્ધ રક્ત મળતું નથી. ઓક્સિજન-સમૃદ્ધ રક્તનો અભાવ માત્ર થોડી મિનિટોમાં મગજને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

સામાજિક રીતે કેટલીક આવડત કે તાલીમ આપણે લેવી જોઈએ જે ક્યારેક કોઈ વ્યક્તિનો જીવ બચાવી શકે છે.

 જૈમિન જોષી.

ઉત્તરપ્રદેશ સરકારને કુંભ મેળા થતી કેટલી આવકનો સીધો અંદાજ છે?(How much will the Uttar Pradesh government benefit from Kumbh?)

કુંભ ચલણ: મેળાના અર્થતંત્રને શું ચલાવે છે(The Kumbh Currency: What drives the Mela economy):

   સાતમી સદીના લખાણોમાં, ચીની પ્રવાસી ઝુઆનઝાંગે કુંભ મેળામાં શ્રદ્ધા અને વાણિજ્યના આ સમન્વયનું દસ્તાવેજીકરણ કર્યું છે, જ્યાં શાસકો અને શ્રીમંત વેપારીઓ પવિત્ર જળમાં સ્નાન કરતા હતા અને ભવ્ય દાન આપતા હોવાનું કહેવાય છે. ઉદ્યોગસાહસિકતાની તે ભાવના 40 દિવસના કાર્યક્રમના આધુનિક સંસ્કરણમાં જીવંત રહી છે, જે સમગ્ર ભારતમાંથી વ્યવસાયોને આકર્ષિત કરે છે અને ગંગાના આ ભાગને આધ્યાત્મિકતા અને વેપારના વિશાળ ક્ષેત્રમાં પરિવર્તિત કરે છે.

   ઉત્તર પ્રદેશમાં મહા કુંભ મેળાના કાલિડોસ્કોપિક અંધાધૂંધી નીચે એક આર્થિક જગન્ધ છુપાયેલો છે, જે આજથી (૧૩ જાન્યુઆરી) પ્રયાગરાજમાં ગંગા કિનારે અંદાજે ૪૦ કરોડ લોકોની શ્રદ્ધાથી પ્રેરિત છે. મેળો એક વિશાળ, ધબકતું બજાર બની ગયું છે જ્યાં દરેક નિર્ણય - પછી ભલે તે ફૂડ સ્ટોલ સ્થાપવાનો હોય, ટેન્ટ સિટી ભાડે લેવાનો હોય કે તરતો જેટી રૂમ શરૂ કરવાનો હોય - તક અને જોખમનું વજન ધરાવે છે.

   ઐતિહાસિક શહેર અલ્હાબાદ, જે હવે પ્રયાગરાજ તરીકે ઓળખાય છે, તે "અનાદિ કાળથી"  અસંખ્ય કુંભનું આયોજન કરે છે. આ વર્ષે, સરકારે રેકોર્ડ જનમેદનીની અપેક્ષા મુજબ મોટા પાયે કાર્યક્રમ શરૂ કર્યા પછી, શહેર અને તેની અર્થવ્યવસ્થાને નોંધપાત્ર વેગ મળવાનો અંદાજ છે.

   અધિકારીઓનું કહેવું છે કે સરકાર મેળા દ્વારા મોટા પાયે આર્થિક અસર ઉભી કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. આગામી 45 દિવસ સુધી, નદી કિનારે 4,000 એકરમાં ફેલાયેલા મેળાના મેદાનમાં યાત્રાળુઓને વિવિધ તંબુના રહેઠાણ, મૂળભૂતથી લઈને વૈભવી સુધીના, ઘણા ખાદ્ય સ્ટોલની સાથે આતિથ્ય આપવામાં આવશે.

   યોગી આદિત્યનાથની આગેવાની હેઠળની ભાજપ સરકારે મહાકુંભ માટે રૂ. ૬,૯૯૦ કરોડના બજેટ સાથે, માળખાગત વિકાસથી લઈને સ્વચ્છતા સુધીના ૫૪૯ પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કર્યા છે. તેની તુલનામાં, ૨૦૧૯ના કુંભ મેળામાં રૂ. ૩,૭૦૦ કરોડથી વધુના ખર્ચે ૭૦૦ પ્રોજેક્ટ્સ હતા. અધિકારીઓનો અંદાજ છે કે મેળાથી રૂ. ૨૫,૦૦૦ કરોડની આવક થશે અને રાજ્યના અર્થતંત્ર પર રૂ. ૨ લાખ કરોડનો વ્યાપક આર્થિક પ્રભાવ પડશે.

   કન્ફેડરેશન ઓફ ઓલ ઈન્ડિયા ટ્રેડર્સના યુપી ચેપ્ટરના પ્રમુખ મહેન્દ્ર કુમાર ગોયલ આ કાર્યક્રમથી રૂ. ૨૫,૦૦૦ કરોડના ટર્નઓવરની આગાહી કરે છે, જેમાં પૂજાની વસ્તુઓમાંથી રૂ. ૫,૦૦૦ કરોડ, ડેરી ઉત્પાદનોમાંથી રૂ. ૪,૦૦૦ કરોડ અને ફૂલોમાંથી રૂ. ૮૦૦ કરોડનો સમાવેશ થાય છે. હોસ્પિટાલિટી ક્ષેત્ર, ખાસ કરીને લક્ઝરી હોટલો, રૂ. ૬,૦૦૦ કરોડનું ઉત્પાદન કરે તેવી અપેક્ષા છે.

   કન્ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન ઇન્ડસ્ટ્રી (CII) ના યુપી ચેપ્ટરના પ્રમુખ આલોક શુક્લા, મહાકુંભને સ્થાનિક વ્યવસાયો માટે "સુવર્ણ તક" ગણાવે છે, જેમાં "એક વર્ષના વ્યવસાય જેટલી આવક બે મહિનામાં સંકુચિત થઈ જાય છે."

   મેળાના મેદાનમાં જગ્યાઓ માટે સ્પર્ધાત્મક બોલી પ્રક્રિયામાં, રાજ્ય સરકારે ખાનગી કંપનીઓને બોલી લગાવવા માટે આમંત્રણ આપ્યું હતું. સૌથી વધુ બોલી લગાવનારાઓને સ્ટોલ ફાળવવામાં આવ્યા હતા. "કુંભમાં સ્ટોલ લગાવવા માટે અમને દરેક બોલી લગાવનાર પાસેથી 1-2 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે. તેની અસર ખૂબ જ વધારે છે," ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા એડિશનલ ડિસ્ટ્રિક્ટ મેજિસ્ટ્રેટ વિવેક ચતુર્વેદીને ટાંકીને જણાવાયું હતું.

   મેળા માટે રહેઠાણમાં આશ્ચર્યજનક રીતે મોટા પાયે રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે. યુપી સરકારે 1.6 લાખ તંબુઓ સ્થાપ્યા છે, જેમાં 2,200 લક્ઝરી તંબુઓ અને નદી કિનારે ઘણા નાના તંબુઓનો સમાવેશ થાય છે. શહેરમાં 218 હોટલ, 204 ગેસ્ટ હાઉસ અને 90 ધર્મશાળાઓ પણ છે.

   18,000 થી 20,000 રૂપિયા પ્રતિ રાત્રિના ભાવે આ વૈભવી તંબુઓમાં ખાનગી બાથરૂમ, બ્લોઅર્સ, વાઇ-ફાઇ અને બટલર સેવાઓ જેવી સુવિધાઓ પણ છે. સંગમ નિવાસ પ્રયાગરાજ જેવા પ્રીમિયમ રહેઠાણની કિંમત બે મહેમાનો માટે પ્રતિ રાત્રિ રૂ. ૧ લાખ છે, જેમાં બાથરૂમ અને ઉચ્ચ કક્ષાની સેવાઓ ઉપલબ્ધ છે. યુપી સરકારી અધિકારીઓ કહે છે કે શુભ સ્નાનના દિવસોમાં માંગ વધુ હોવાથી, સંગમ નિવાસના તમામ ૪૪ સુપર-લક્ઝરી તંબુ વેચાઈ ગયા છે.

   ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય પ્રવાસન વિકાસ નિગમ (UPSTDC) પાસે ચાર શ્રેણીના તંબુ છે - વિલા, મહારાજા, સ્વિસ કોટેજ અને ડોર્મિટરી - જેમાં ડોર્મ માટે પ્રતિ રાત્રિ રૂ. ૧,૫૦૦ થી લઈને ઉચ્ચ કક્ષાના તંબુ માટે રૂ. ૩૫,૦૦૦ સુધીની કિંમત છે.

   આરઆર હોસ્પિટાલિટી પ્રાઇવેટ લિમિટેડના ડિરેક્ટર ભાઈઓ મિતેશ અને અશ્વિન ઠક્કરે મેળાના 25 ક્ષેત્રોમાંથી 14 ક્ષેત્રોમાં ફૂડ કોર્ટ અને આઉટલેટ્સ સ્થાપવા માટે 12-13 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું છે, જેમાં 500 થી વધુ કામદારોને રોજગારી મળી છે. સંગમ વિસ્તાર નજીક 1.23 કરોડ રૂપિયાની બોલી લગાવીને તેમનો સૌથી મોંઘો આઉટલેટ સુરક્ષિત થયો.

   "અમે 7 કરોડ રૂપિયાના ટેન્ડર માટે સ્પર્ધા કરી રહ્યા હતા પરંતુ એક મનોરંજન પાર્ક વિક્રેતા સામે હારી ગયા જેણે 11 કરોડ રૂપિયાની બોલી લગાવી," અશ્વિન કહે છે. "સમય મર્યાદાને કારણે મેકડોનાલ્ડ્સ ચૂકી ગયા હોવા છતાં, તેઓ સ્ટારબક્સ, કોકા કોલા અને ડોમિનોઝ જેવી બ્રાન્ડ્સને આકર્ષવામાં સફળ રહ્યા છે અને 100-200 કરોડ રૂપિયાના ટર્નઓવરનું લક્ષ્ય રાખી રહ્યા છે.

   "ચાવી ઝડપ અને સુગમતા છે," મિતેશ કહે છે. "અમે ડોમ સિટી નજીક એરિયલ ઘાટ પર એક સ્ટોલ સ્થાપવાની યોજના બનાવી હતી, પરંતુ બાંધકામ હજુ ચાલુ હોવાથી, અમે અમારા ફૂડ કોર્ટને સ્થાનાંતરિત કરવાનું નક્કી કર્યું."

   અપેક્ષિત વિશાળ સંખ્યામાં લોકો આવવાની શક્યતા અંગે, ચતુર્વેદીએ ઉમેર્યું, “અમે અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીની મદદ લીધી અને મેળામાં માળખાગત સુવિધાઓ વધારીને લોકોની સંખ્યા કેવી રીતે વધારી શકાય તે શોધી કાઢ્યું. એક સમયે 10,000 થી 20,000 યાત્રાળુઓના ધસારાને પહોંચી વળવા માટે ખાસ કોરિડોર ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે. પ્રવાસન જાળવણીને વેગ આપવા સાથે કાર્યક્રમની આકર્ષણ વધારવા માટે ફ્લોટિંગ જેટી, વોટર સ્પોર્ટ્સ અને મંદિર પર્યટન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે.”

   પ્રાદેશિક પ્રવાસન વિભાગના અધિકારી અપરાજિતા સિંહ નોંધે છે કે, “હોટેલ માળખાગત સુવિધાઓ સુધારવા માટે ખૂબ જ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. ગયા વર્ષે ફક્ત 15 હોમસ્ટે નોંધાયેલા હતા, જેમાંથી હવે 100 હોમસ્ટે નોંધાયેલા છે. શહેરમાં 7,000 થી વધુ વિક્રેતાઓ છે, જેમાંથી 2,000 લોકોએ ડિજિટલ ચુકવણી માટે કૌશલ્ય વિકાસ તાલીમ લીધી છે. અમે 1,000 માર્ગદર્શકોની એક ટીમ બનાવી છે અને પ્રવાસીઓને બધી આધુનિક સુવિધાઓ પૂરી પાડવા માટે ફૂડ કોર્ટ સિસ્ટમનો વિસ્તાર કર્યો છે.”

 ઉત્તરપ્રદેશ ગવર્મેન્ટ દ્વારા કુંભ મેળા થકી ૫૦,૦૦૦ કરોડ ઉપર આવક થવાની શક્યતાઓ નોંધાઈ રહી છે જે પોતિકે મોટો આકડો છે.  

                                                                                                                                       જૈમિન જોષી.

લિડોસ્કોપિક અંધાધૂંધી નીચે એક આર્થિક જગન્નાટ છુપાયેલો છે, જે અંદાજે 40 કરોડ લોકોની શ્રદ્ધાથી પ્રેરિત છે, જેઓ 13 જાન્યુઆરીથી પ્રયાગરાજમાં ગંગાના કિનારે ઉતરશે તેવી અપેક્ષા છે.

સાતમી સદીના લખાણોમાં, ચીની પ્રવાસી ઝુઆનઝાંગે કુંભ મેળામાં શ્રદ્ધા અને વાણિજ્યના આ સમન્વયનું દસ્તાવેજીકરણ કર્યું છે, જ્યાં શાસકો અને શ્રીમંત વેપારીઓ પવિત્ર જળમાં સ્નાન કરતા હતા અને ભવ્ય દાન આપતા હોવાનું કહેવાય છે. ઉદ્યોગસાહસિકતાની તે ભાવના 40 દિવસના કાર્યક્રમના આધુનિક સંસ્કરણમાં જીવંત રહી છે, જે સમગ્ર ભારતમાંથી વ્યવસાયોને આકર્ષિત કરે છે અને ગંગાના આ ભાગને આધ્યાત્મિકતા અને વેપારના વિશાળ ક્ષેત્રમાં પરિવર્તિત કરે છે.

સીએમ યોગીએ મહાકુંભ વિશે એક પોસ્ટમાં શું લખ્યું?,(What did CM Yogi write in a post about Mahakumbh?,)

•    વિશ્વનો સૌથી મોટો આધ્યાત્મિક અને સાંસ્કૃતિક મેળાવડો 'મહાકુંભ'... 

   

   સોમવારે પોષ પૂર્ણિમાના શુભ પ્રસંગે 'શાહી સ્નાન' સાથે મહાકુંભનો પ્રારંભ થતાં પ્રયાગરાજમાં ત્રિવેણી સંગમ ખાતે ભક્તોનો મોટો મેળો જોવા મળ્યો. ગંગા, યમુના અને 'રહસ્યમય' સરસ્વતી નદીઓના ભયાનક સંગમ - ત્રિવેણી સંગમના કિનારે મોટી સંખ્યામાં ભક્તો આવી રહ્યા છે. આ શુભ પ્રસંગે ભક્તોએ પવિત્ર સ્નાન કર્યું અને પવિત્ર વિધિ કરી.

    ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથે પોષ પૂર્ણિમાના શુભ પ્રસંગે હાર્દિક શુભેચ્છાઓ પાઠવી અને ભક્તોને ભવ્ય આધ્યાત્મિક મેળાવડામાં સ્વાગત કર્યું, જેમાં મહાકુંભ જે શ્રદ્ધા અને આધુનિકતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે તેના પર ભાર મૂક્યો.

    સીએમ યોગીએ એક પોસ્ટમાં લખ્યું, “પોષ પૂર્ણિમાની શુભેચ્છાઓ. વિશ્વનો સૌથી મોટો આધ્યાત્મિક અને સાંસ્કૃતિક મેળાવડો 'મહાકુંભ' આજથી પવિત્ર શહેર પ્રયાગરાજમાં શરૂ થઈ રહ્યો છે. શ્રદ્ધા અને આધુનિકતાના સંગમ પર વિવિધતામાં એકતાનો અનુભવ કરવા, ધ્યાન કરવા અને પવિત્ર સ્નાન કરવા આવેલા તમામ પૂજ્ય સંતો, કલ્પવાસીઓ અને ભક્તોનું હૃદયપૂર્વક સ્વાગત છે. મા ગંગા તમારી બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરે. મહાકુંભ પ્રયાગરાજના ઉદ્ઘાટન અને પ્રથમ સ્નાન માટે શુભકામનાઓ. સનાતન ગૌરવ-મહા કુંભ મહોત્સવ.”

 

   પ્રથમ સ્નાન ઉત્સવ, પોષ પૂર્ણિમા પહેલા રવિવારે ૫૦ લાખથી વધુ ભક્તોએ સંગમ ત્રિવેણીમાં પવિત્ર સ્નાન કર્યું ત્યારે ઉત્સવનો ઉત્સાહ સ્પષ્ટપણે જોવા મળ્યો. આ મેળાવડામાં સંતો, ઋષિઓ, પુરુષો, સ્ત્રીઓ, બાળકો અને વૃદ્ધોનો સમાવેશ થતો હતો, જે બધા ભક્તિમાં ડૂબી ગયા હતા. શનિવારે શરૂઆતમાં, બીજા ૩૩ લાખ લોકોએ પવિત્ર વિધિમાં ભાગ લીધો હતો, અને આગામી અઠવાડિયામાં ૪૫ કરોડથી વધુ ભક્તો આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લે તેવી અપેક્ષા છે.

 

   મહાકુંભને કારણે, પ્રયાગરાજમાં મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથના નેતૃત્વમાં નોંધપાત્ર પરિવર્તન આવ્યું છે. એક સમયે સાંકડા, જર્જરિત રસ્તાઓ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ, શહેરમાં હવે અપગ્રેડેડ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં ૨૦૦ થી વધુ રસ્તાઓનું નિર્માણ અને સુધારણાનો સમાવેશ થાય છે, જે ભક્તો માટે સીમલેસ કનેક્ટિવિટી સુનિશ્ચિત કરે છે.

 

   યોગી આદિત્યનાથની આગેવાની હેઠળની સરકાર યાત્રાળુઓને સરળ અને અનુકૂળ અનુભવ પ્રદાન કરવાની પ્રતિબદ્ધતાએ ઉપસ્થિતોમાં ઉત્સાહ અને ઉત્સાહ ફેલાવ્યો છે. પહેલું “અમૃત સ્નાન” ૧૪ જાન્યુઆરી, મકરસંક્રાંતિના દિવસે થશે, જેમાં બધા અખાડા પરંપરાગત સ્નાન ક્રમમાં ભાગ લેશે. જેમ જેમ મહાકુંભ આગળ વધે છે, તેમ તેમ તે વિવિધતામાં એકતા અને સનાતન ધર્મના ગૌરવનું પ્રતીક બની રહે છે.

    ભક્તોની સલામતી અને સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે NDRF ટીમો અને ઉત્તર પ્રદેશ પોલીસની જળ પોલીસ સ્થળોએ તૈનાત છે. આ વર્ષે, વિશ્વનો સૌથી મોટો આધ્યાત્મિક મેળો, મહાકુંભ, ૧૪૪ વર્ષમાં ફક્ત એક જ વાર યોજાતા દુર્લભ અવકાશી સંરેખણને કારણે વધુ ખાસ બન્યો છે.

 

   ટ્રાફિક પોલીસ અધિકારીઓએ મહાકુંભ મેળામાં આવતા ભક્તો માટે સરળ વાહનોની અવરજવર અને સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે વિસ્તૃત વ્યવસ્થા કરી છે અને વિગતવાર યોજના અમલમાં મૂકી છે.

   નોંધનીય છે કે, સંગમ મેળા વિસ્તારમાં પ્રવેશ માર્ગ જવાહરલાલ નહેરુ માર્ગ (બ્લેક રોડ) દ્વારા થશે, જ્યારે બહાર નીકળવાનો માર્ગ ત્રિવેણી માર્ગ દ્વારા થશે. મુખ્ય સ્નાન ઉત્સવો દરમિયાન, અક્ષયવત દર્શન મુલાકાતીઓ માટે બંધ રહેશે.

  જૌનપુરથી આવતા વાહનો માટે પાર્કિંગ સ્થળોમાં ચીની મિલ પાર્કિંગ, પૂર્વા સૂરદાસ પાર્કિંગ, ગરાપુર રોડ, સંયમાઈ મંદિર કચર પાર્કિંગ અને બદ્રા સૌનોતી રહીમાપુર માર્ગ, ઉત્તરી/દક્ષિણ પાર્કિંગનો સમાવેશ થશે. મહાકુંભ ૧૨ વર્ષ પછી ઉજવાઈ રહ્યો છે, અને આ કાર્યક્રમમાં ૪૫ કરોડથી વધુ ભક્તોની અપેક્ષા છે. મહાકુંભ ૨૬ ફેબ્રુઆરીએ સમાપ્ત થશે.

                                                                                                                   જૈમેન જોષી.

પ્રયાગરાજમાં કુંભમેળોનું મહત્ત્વ કેમ વિશેષ છે ?:(Why is Kumbh Mela special in Prayagraj?:)

 

"પ્રયાગરાજમાં કુંભમેળોએ એ સ્નાન છે જે આત્માને શુદ્ધ કરે છે અને એકતા અને ધાર્મિકતા માટેનો મંત્ર આપે છે."

પ્રયાગરાજમાં કુંભમેળાનું મહત્ત્વ:

 

   પ્રયાગરાજ (જેને અગાઉ આલાહાબાદ તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું) નો કુંભમેળો માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ સ્થળોમાંથી એક છે. આ કુંભમેળો દુનિયાભરના બધા ભક્તો અને યાત્રિકોને આકર્ષી રહ્યો છે. પ્રયાગરાજ એ ભારતીય સંસ્કૃતિ, ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક વારસાની એક અનમોલ ધરોહર છે, અને આ સ્થળ પર કુંભમેળાનું આઈકોનિક મહત્વ છે.

પ્રયાગરાજ અને કુંભમેળો:

  પ્રયાગરાજ એ ભારતના સૌથી પવિત્ર સ્થળોમાંનું એક છે, જે પવિત્ર નદીઓ ગંગા, યમુના અને સરસ્વતીના સંયોગસ્થળ પર આવેલું છે, જેને ત્રિવેણી સંગમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. અહીંનો સંગમ અનેક ધાર્મિક વિધિઓ, યાત્રાઓ અને પવિત્ર નદીઓમાં નિવૃત્તિ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

પ્રયાગરાજમાં કુંભમેળાનું ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક મહત્ત્વ:

1. ત્રિવેણી સંગમ:

    ત્રિવેણી સંગમ એ ગંગા, યમુના, અને સરસ્વતી નદીઓના સંયોગનું સ્થળ છે. હિન્દુ ધર્મમાં આ નદીઓની પવિત્રતા ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. માનવામાં આવે છે કે આ પવિત્ર નદીઓમાં ન્હાવાથી પાપોનું નિવારણ થાય છે અને આત્મા શુદ્ધ થાય છે. કુંભમેળા દરમિયાન, લાખો ભક્તો આ સ્થળ પર પવિત્ર નદીઓમાં ન્હાવા અને ધાર્મિક વિધિઓ કરવા માટે એકઠા થાય છે.

2. આધ્યાત્મિક પવિત્રતા:

    કુંભમેળા દરમિયાન, ભક્તો માને છે કે જ્યાં પવિત્ર નદીઓનો સંગમ થાય છે, ત્યાં અમૃત (immortal nectar)ની હાજરી માનવામાં આવે જાણે તેની વર્ષા થતી હોય તેમ. આને કારણે  કેટલીક માન્યતાઓ અનુસાર કુંભમેળો એ આત્મિક મુક્તિ માટેના એક અવસર તરીકે માનવામાં આવે છે.

   સરસ્વતી નદી (જેના અસ્તિત્વ વિશે વિવાદ છે) પણ આ સ્થળે છે, અને તે આ “કુંભમેળા” ને વધુ પવિત્ર બનાવે છે. સરસ્વતી નદીના અસ્તિત્વ વિષે હમેશા વિવાદ રહ્યો છે કેમ કે તેનો એક છેડો ગુજરાતના સોમનાથ તટે આવેલ સમુદ્રમાં મળે છે તેવું પણ માનવામાં આવે છે.

 3. કુંભમેળો અને પાપોનો નિવારણ (Kumbh Mela and abatement of sins):

    કુંભમેળામાં ન્હાવાની પરંપરા એ ધાર્મિક રીતે માન્ય છે કે આ પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિના બધા પાપ મટી જાય છે. હિન્દુત્વ માને છે કે આ ખાસ ક્ષણોમાં, ભગવાન વિષ્ણુ અને શિવ સ્વયં પૃથ્વી પર અવતાર લે છે અને ભક્તોને આશીર્વાદ આપતા હોય છે.

4. જાતિ અને સંપ્રદાયમાંથી ઉપર (Above caste and creed):

     કુંભમેળો એ એક એવો અવસર છે, જેમાં લોકો પોતાનું પદ અને જાતિ ભૂલી, ધાર્મિક એકતા અને આધ્યાત્મિકતા માટે ભેગા થાય છે. આ મેળો કોઈ પણ જાતિ, વર્ગ, પદ અને આર્થિક સ્તરથી ઉપર ઉઠી એક ભક્તિભાવ અને આધ્યાત્મિક સંકલન માટે પ્રેરણા આપે છે.

 5. ધાર્મિક પ્રવૃતિઓ અને સ્નાન (Puja and Rituals):

    કુંભમેળા દરમિયાન યાત્રિકો માટે અનેક ધાર્મિક વિધિઓ, હવન, પૂજા, કાવ્ય પઠન, અને યોગ જેવા પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં આવે છે.

   - સ્નાનની વિશેષતા: અહી  પવિત્ર નદીઓમાં પૂણ્ય સ્નાન કરવાનો વિશેષ મહત્વ છે. આ સમયે, નદીઓમાં ન્હાવાથી પાપો અને નકારાત્મકતા દૂર થાય છે અને આથી પવિત્રતા પ્રાપ્ત થાય છે.

6. આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન (Spiritual guidance):

   કુંભમેળાના સમયમાં સાધુ, ગુરૂ અને ધાર્મિક નેતાઓ પરિષદો અને ઉપદેશો આપે છે, જે ભક્તોને આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન અને જીવનના શ્રેષ્ઠ માર્ગ વિશે જ્ઞાન આપે છે. આ ઉપદેશો જીવનમાં શ્રદ્ધા, પવિત્રતા અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ માટે ઉપયોગી છે.

   પ્રયાગરાજમાં કુંભમેળો એ એક શક્તિશાળી ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક ભૂમિ છે, જે પવિત્ર નદીઓના સંગમ પર ભક્તોને પવિત્રતા અને આત્મિક ઉન્નતિ માટે એક અનોખો અવસર પ્રદાન કરે છે. અહીં મળતા લાખો યાત્રિકો અને સાધુઓના આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન અને કૃપાથી, દરેક વ્યક્તિ માટે જીવનમાં શ્રદ્ધા, પવિત્રતા, અને આત્મિક ઉન્નતિ માટે એક અનમોલ તક મળે છે.

                                                                                                                                જૈમિન જોષી.

કુંભમેળો (kumbh mela): હિંદુ ધર્મની આસ્થાનું પ્રતિક (kumbh mela 2025)

 કુંભમેળો (kumbh mela): હિંદુ ધર્મની આસ્થાનું પ્રતિક :

  કુંભમેળો (kumbh mela) એ દુનિયાના સૌથી મોટા ધર્મિક મેળામાંથી એક છે, જે ભારતમાં દરેક 12 વર્ષમાં યોજાય છે. આ મેળો હિન્દુ ધર્મના અનુયાયીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક તહેવાર છે, અને તે પ્રયાગરાજ (અલીગઢ), હરિદ્વાર, ઉઝૈન, અને નાસિક જેવા શહેરોમાં અલગ-અલગ વખત પર યોજાય છે. ઈશ્વર કે ઈશ્વરીય શક્તિમાં માનનાર લોકો માટે આ મેળાનું એક આગવું મહત્વ છે. વિકસિત ભારતમાં હિન્દુત્વએ વિશ્વ સ્તરે પોતાની હાજરી નોંધવી છે. દેશ વિદેશમાં આજે ભારતનું નામ, તહેવાર તથા ભારતીય સંસ્કૃતિ અને આધ્યાત્મિકતા એક ચલણ લગુ થઇ ગયું છે તેમ કહી શકાય. સૌથી ધનિક અને બુદ્ધિજીવી લોકો પણ હવે તર્ક બાજુ પર મૂકી અસ્થાથી ઈશ્વર શક્તિનો સ્વીકાર કરી રહ્યા છે. વર્તમાનમાં પ્રયાગરાજમાં મહા કુંભ મેલો થવા જઈ રહ્યો છે ત્યાં કુંભ મેળા વિષે થોડું જાણીએ.

   આમ તો કુંભ મેળો એ એક વિશાળ ધાર્મિક મેળો છે, જેમાં હિન્દુ ધર્મના અનુયાયીઓ, યોગીઓ, સાધુઓ, અને પુજારીઓ ભાગ લે છે. આ મેળો એ વિશ્વના સૌથી મોટા ધર્મિક મેળાઓમાંથી એક છે, જ્યાં લાખો શ્રધ્ધાળુ એકઠા થાય છે.

કુંભ મેળા– પૃષ્ઠભૂમિ:

   કુંભ મેળાએ ખાસ કરીને સ્નાન (વિશેષ કરીને પવિત્ર નદીઓમાં) માટે ઓળખાય છે. કુંભ મેળા દરમિયાન, ખાસ કરીને તે સ્થળો પર જ્યાં પાંચ પવિત્ર નદીઓ – ગંગા, યમુના,સરસ્વતી, ગુપ્ત ગંગા, અને તૃતીય નદી (જે વધુ પ્રચલિત નથી) મળે છે, ત્યાં લોકો પવિત્ર સ્નાન કરે છે. આ સ્નાનથી પાપોથી મુક્તિ મળે છે અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ પ્રાપ્ત થાય છે તેવું માનવામાં આવે છે.

 

કુંભ મેળા સાથે જોડાયેલ પૌરાણિક વાર્તા:

કુંભ મેળા સાથે સંબંધિત હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓ છે, જેમ કે "અમૃત મંથન" (Churning of the Ocean) ની કથા. પૌરાણિક કથામાં કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે દેવો અને દૈત્યોએ સમુદ્ર મંચન કર્યો, ત્યારે અમૃત નિકળ્યું. આ અમૃત માટે દેવ અને દાનવ વચ્ચે સંઘર્ષ થતા સમય દરમિયાન, અમૃતકુંભમાંથી અમૃતના ટીપા ચાર જગ્યાઓ પર છલકીને પડ્યા હતા. આ ચાર સ્થળો પર પ્રયાગરાજ, હરિદ્વાર, ઉઝૈન, અને નાસિક શહેર છે, અને જ્યાં આ અમૃત પડ્યું ત્યાં કુંભ મેળા મનાવવામાં આવે છે.

 

કુંભ મેળાના(kumbh mela) – સ્થળો અને સમય કેમ કેમ નક્કી થાય છે?(कुंभ मेला कहां-कहां लगता है)

1. પ્રયાગરાજ (અલીગઢ): અહીં પર ગંગા, યમુના, અને સરસ્વતી નદીઓનો સંગમ છે.

2. હરિદ્વાર: ગંગા નદીના કિનારે.

3. ઉઝૈન: ક્ષિપ્રા નદીના કિનારે.

4. નાસિક: ગોદાવરી નદીના કિનારે.

   કુંભ મેળા દરેક 12 વર્ષમાં એક વખત દરેક સ્થળ પર વારાફરથી યોજાય છે, પરંતુ તેમાં કેટલીક વિશિષ્ટ તિથિઓ પર મહાકુંભ મેળા (ખાસ કરીને 144 વર્ષમાં એક વખત) પણ યોજાય છે. જે ૧૩/૦૧/૨૦૨૫ થી ૨૬/૦૨/૨૦૨૫ કુલ ૪૫ દિવસ સુધી પ્રયાગરાજ માં થવાનો છે. ફરી ૧૪૪ વર્ષ પછી આવો સંગમ જોવા મળશે જેથી શ્રધાળુઓ માટે આ એક અનેરો અવસર છે.

કુંભમેળોનું આયોજન:

કુંભમેળો દર ચાર વર્ષે એકવાર યોજાય છે, પરંતુ તે હરિદ્વાર, પ્રયાગરાજ (આલાહાબાદ), ઉજ્જૈન, અને નાસિક જેવા પવિત્ર સ્થાનો પર યોજાય છે. દરેક સ્થળે કુંભમેળો એક વિશિષ્ટ સમયે થાય છે, જે ગ્રહોની ખગોળીય સ્થિતિ પર આધારિત છે. કુંભમેળોનો અર્થ સંગ્રહ અથવા મેળામાં ભેગા થવા જેવો થાય છે. "કુંભ"નો અર્થ છે "કુંભ" અથવા "કુમ્બ" (પોટ), અને "મેળો"નો અર્થ છે "મેળો" અથવા "સંગમ" (જ્યાં લોકો ભેગા થાય છે). આ મેળામાં હજારોની સંખ્યા માં ભક્તો, યાત્રિકો, સાધુ-સંત  અને આધ્યાત્મિક ગુરુઓ એકઠા થતા હોય છે. "કુંભમેળો એ એક પવિત્ર સંજોગ છે, જે આપણને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ અને વિશ્વાસ માટે પ્રેરણા આપે છે."

   કુંભ મેળા એ માત્ર ધાર્મિક તહેવાર નથી, પરંતુ એ એક આધ્યાત્મિક અનુભવ છે, જેમાં હજારો લોકો પવિત્ર સ્નાન, યોગ, ધ્યાન, અને ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાં ભાગ લે છે. આ મેળામાં ભાગ લેતા લોકો આધ્યાત્મિક શાંતિ અને પવિત્રતા અનુભવે છે. કુંભ મેળો એ એક વિશ્વપ્રસિદ્ધ ધાર્મિક મેળો છે, જેમાં લાખો શ્રદ્ધાળુઓ ભાગ લે છે. આ મેળો પૌરાણિક કથાઓ, આધ્યાત્મિક વિકાસ, અને પવિત્રતા સાથે સંકળાયેલો છે. સ્નાન, યોગ, અને ધાર્મિક અનુષ્ઠાન આ મેળાનું મુખ્ય આકર્ષણ છે, જે શ્રદ્ધાળુઓને પાવનતા અને આત્મિક ઉન્નતિ માટે પ્રેરણા આપે છે.    

 જૈમિન જોષી.